فرهنگ امروز/ لادن رهبری:

يك رويكرد طراحي محيطي وجود دارد كه تمركز خود را بر جلوگيري از جرم و كاهش ترس از جرم قرار مي­دهد. اين رويكرد «جلوگيري از جرم از طريق طراحي» ناميده مي­شود. اين رويكرد با تاكيد بر توزيع فضايي جرايم در شهر اين مساله را يادآور مي­شود كه فضاهاي مختلف شهري، صرفا به دليل نوع طراحي و شكل، مي­توانند فرصت­هايي را براي بروز جرايم شهري مهيا كنند.

ضمن اين كه در صورت افزايش پاسباني اجتماع-محور به فضاهاي امن شهري احتمال بروز جرايم شهري را با حذف يكي از عامل اصلي دخيل در ارتكاب جرم (فضاهاي مساعد بدون محافظ) به شدت كاهش مي­دهد. مي­توان ميان طراحي شهري و پاسباني اجتماع-محور با استفاده از نظريه­ي فعاليت­هاي روزمره پيوندي حاصل كرد طوري كه برخي فضاهاي شهري به دليل عدم حضور مديران و محافظان در معرض جرايم قرار مي­گيرند. اين فضاها تحت عنوان «فضاهاي فرصت» در نظرگرفته شده­اند. با توجه به ادبيات موجود در تحقيقات جرم­شناختي برخي از فضاهاي فرصت به شرح زير قابل شناسايي است:

• فضاهاي تاريك شهري: فضاهاي تاريك شهري در شب، فضاهاي فرصت مناسبي براي ارتكاب انواع جرايم محسوب مي­شوند. در كل، نرخ ارتكاب به تمام انواع جرايم در شب بالاتر از روز است. رهبري نشان داده است كه ويژگي­هاي فضاهاي عمومي يكي از عوامل تعيين­كننده­ي احساس امنيت زنان در فضاهاي شهري است. اين مساله در ارتباط مستقيم با پاسبان شهروندي دارد چرا كه اين مطالعه نشان داده است كه وجود روشنايي­هاي مناسب شهري در شب و امكان ديدپذيري احساس امنيت شهروندان را افزايش مي­دهد. زنجاني­زاده نيز به مساله­ي روشنايي در فضاهاي شهري از جمله ايستگا­ه­هاي اتوبوس به عنوان عامل افزاينده­ي امنيت شهري اشاره مي­كند.
• فضاهاي كم­عرض: فضاهايي مانند كوچه­هاي تنگ و باريك به دليل كاهش امكان ديدپذيري از پنجره­ها و فضاهاي مشرف، امكان بروز جرايم را مهيا مي­كند. سلطاني و همكاران نيز به تاثير ويژگي­هاي كالبدي بر احساس امنيت شهروندان در فضاهاي شهري توجه نشان داده­اند. يافته­هاي آنان نشان مي­دهد كه عبور از معابر كم­عرض (كمتر از چهار متر) و زندگي در كنار زمين­هاي باير سبب افزايش احساس ناامني در شهروندان مي­شود. جيكوبز نيز اين مساله را مطرح مي­كند كه در صورت طراحي فضاهاي شهري به شكلي كه فضاهاي شهري به اندازه­ي كافي قابليت رويت داشته باشند، جرايم در شهر بروز پيدا نخواهد كرد و احساس امنيت شهروندان نيز افزايش پيدا خواهد كرد. بنابراين عاملي كه از نظر جيكوبز مهم­ترين عنصر در ايجاد امنيت شهري است، خودِ شهروندان هستند كه در كنار فضاي مساعد شهري بهترين سازوكار امنيت شهري را مي­سازند.
• فضاهاي منزوي: فضاهاي گريزناپذير شهري مانند مسيرهاي گذر زيرزميني يا پل­هاي هوايي معمولا احتمال انزواي افراد را بالا مي­برند. ضمن اين كه به دليل عدم تامين امكان فرار از فضا، احتمال بروز جرايمي مانند حملات جاني و مزاحمت­هاي جنسي در اين فضاها وجود دارد. برخي راهكارهاي فضايي براي بهبود وضعيت چنين فضاهايي پيشنهاد شده است مانند ايجاد امكان ديده­شدن از فضاهاي اطراف (براي نمونه ساخته شدن ديواره­ها از شيشه يا ساير موادي كه امكان ديده شدن داخل فضا را امكان­پذير سازند)، ايجاد كنترل مصنوعي از طريق نصب سخت­افزارهايي مانند دوربين، تعبيه­ي تلفن و زنگ­هاي هشداردهنده براي ايجاد ارتباط مستقيم با مراكز پليس. با اين وجود به دليل بالا بودن ميزان جرايم در چنين فضاهايي بهتر است در طراحي شهري از توليد چنين فضاهايي تا حد امكان خودداري شود و تا جايي كه ممكن است معابر جايگزيني به جاي آنان ايجاد شود.
• فضاهاي بسته: فضاهاي كاملا بسته مانند باجه­هاي عابربانك دردار، آسانسورها و لوازم حمل و نقل عمومي مانند مترو و اتوبوس كه كاملا بسته هستند و امكان تحرك افراد در آنان كاملا محدود مي­شود بايد در معرض ديد و نظارت رسمي قرار داشته باشند؛ در غير اين صورت فضاهاي مناسبي براي بروز جرايم را ايجاد مي­كنند. تعبيه­ي دوربين و ابزارهاي ارتباط فوري مي­تواند در تامين امنيت اين فضاها تاثيرگذار باشد. 

سایت انسان شناسی و فرهنگ